تحلیل لثه چیست؟ از علت تا پیشگیری و درمان، در سلامت دهان و دندان چقدر اهمیت دارد؟

تحلیل لثه عنوان نوعی بیماری در لثه است که در آن لبه و بافت نرم لثه و اطراف دندان‌ها به مرور زمان شروع به پسروی و عقب نشینی می‌کند و تا جایی از موقعیت اولیه خود در روی تاج دندان به سمت ریشه دندان عقب می‌رود که قسمتی از ریشه دندان قابل مشاهده می‌شود.
پس روی لثه‌ها به سن خاصی محدود نمی‌شود و در هر سنی ممکن است باعث با عقب نشینی لثه روبرو شویم.اما با تحقیقات انجام شده نتیجه‌گیری شده است که تحلیل لثه یکی از شایع‌ترین مشکلات در دندانپزشکی است که بیشتر و معمولاً در افراد بزرگسال و پس از دوره جوانی رخ می‌دهد و خود فرد متوجه پس‌روی لثه‌هایش نمی‌شود چون این فرایند به تدریج اتفاق می‌افتد.

دلایل شایع در تحلیل لثه:

تحقیقات پزشکی نشان داده است که ژنتیک یا سابقه خانوادگی یکی از دلایل موثر در بیماری‌های تحلیل لست است که نشان می‌دهد حتی با مراقبت‌های زیاد و روتین دندانی و بهداشت مناسب ۳۰ درصد افراد جامعه مستعد تحلیل لثه هستند همچنین افرادی که دچار بیماری‌های دیابت هستند به دلیل کندتر شدن گردش خون بافت لثه را مستعد عفونت می‌کند و مقاومت بدن در برابر عفونت کاهش می‌یابد و همچنین سطوح بالای گلوکز موجود در بزاق باعث رشد سریع‌تر باکتری‌هایی می‌شود که باعث بروز بیماری تحلیل لثه هستند در صورت مبتلا بودن به بیماری دیابت می‌توانید شاهد علائم زیر باشید

• پوسیدگی‌های دندان
• زخم‌های ایجاد شده بر روی دهان و زبان فرد مبتلا به دیابت
• احساس خشکی در دهان
• مبتلا به بیماری‌های پریودنتال
• آبسه لثه

1. سابقه خانوادگی

اگر سابقه تحلیل لثه در خانواده وجود داشته باشد افراد دیگر خانواده مستعد پسروی لثه هستند و افراد مبتلا به دیابت هم گروه دوم افراد مستعد در بیماری لثه به شمار می‌آیند.

2. مصرف برخی از داروها

برخی از داروها هستند که به دلیل مواد ساختاری آنها می‌تواند باعث خشکی دهان شود تاثیر منفی در روی بافت لثه داشته باشند و همین امر باعث کاهش ترشح بزاق در دهان می‌تواند موجب خشکی دهان و تجمع باکتری‌ها و آسیب پذیری دندان‌ها باشد در نتیجه باعث تحلیل رفتن لثه‌ها می‌شود.

3. عادات اشتباه مسواک زدن و عدم رعایت بهداشت

بهترین روش برای پیشگیری از تحلیل لثه و عقب نشینی لثه از سطح دندان‌ها رعایت بهداشت دهان و دندان و مراقبت صحیح از دندان‌ها است.

– روزانه دو بار مسواک حداقل به مدت ۲ دقیقه و حداقل یک بار استفاده از نخ دندان و شستن سطح زبان در پیشگیری از بیماری‌های پریودنتال موثر است.

– هر ۶ ماه یک بار جهت چکاپ و سلامت دندان به دندانپزشک مراجعه نمایید.

– افراد مستعد باید تعداد دفعات مراجعه به دندانپزشکی را بیشتر کنند.

– از مسواک‌های نرم (soft) استفاده کنید و در طولانی مدت از یک مسواک استفاده نشود صورت از بین رفتن موهای روی مسواک هر سه ماه یا چهار ماه آن را تعویض نمایید.

– روش صحیح مسواک زدن و زمان مناسب جهت هر بار مسواک زدن را یاد بگیرید.

– افرادی که دارای دندان‌های کج و نامرتب هستند و شرایط بایت دندان‌ها نامناسب است درمان مناسب انجام شود.

4. استعمال دخانیات

طبق گزارشات پزشکی افراد سیگاری و یا افرادی که دخانیات مصرف می‌کنند ۶۴ درصد بیشتر از سایر افراد مستعد مبتلا شدن به بیماری لثه هستند. این مسئله به دلیل وجود مواد سمی موجود در دخانیات است که موجب مستعد شدن دهان و پس‌روی لثه‌ها و ضعیف شدن آنها می‌شود. (دخانیات سبب عدم مقابله دهان با عفونت‌ها شده)چنین نیکوتین موجود در سیگار سبب کاهش اکسیژن انتقالی و کاهش گردش خون بافت نرم دهان( لثه)می‌شود و باعث تشخیص دیرتر بیماری های لثه در افراد می‌باشد.افراد سیگاری بیش از سایر افراد در معرض بیماری‌های دهان و دندان قرار دارند بنابراین اگر مصرف دخانیات دارید باید در فواصل کوتاه و منظم به دندانپزشک مراجعه کنید و از سلامت لثه و دندان‌های خود اطمینان داشته باشید.

5.جمع شدن جرم بیماری‌های پریودنتال

تحلیل لثه نوعی بیماری عفونی در دهان و دندان می‌باشد که با رعایت نکردن بهداشت از تجمع باکتری‌های ناشی از جرم و پلاک دندان به وجود می‌آید که به غیر از باکتری‌ها همانطور که در بالا اشاره کردیم عواملی مثل مصرف سیگار تنباکو می‌تواند مسبب بیماری لثه شوند.

این بیماری زمانی به وجود می‌آید که التهاب و تورم لثه درمان نشده باشد پس از مدتی به مرحله بعدی بیماری و مراحل پیشرفته که پریودنتال نامیده می‌شود ادامه پیدا می‌کند در انتها این بیماری به از دست رفتن و لغو شدن دندان‌ها منجر می‌شود.

رفتن لثه شکافی بین لثه و دندان به وجود می‌آید که محل تجمع باکتری‌ها و جرم‌های عامل بیماری و پوسیدگی دندان می‌شود. توجهی و عدم درمان به پسروی لثه باعث آسیب جدی بافت استخوان‌های نگهدارنده دندانها می‌شود و حتی احتمال از دست دادن دندان‌ها را مطرح می‌شود.

علائم تحلیل لثه چیست و چطور تشخیص دهیم لثه دچار بیماری شده است؟

هر چند که تشخیص بیماری لثه و پس‌روی لثه کار ساده‌ای نیست اما با کمک برخی از نشانه‌ها و علائم می‌توان به تشخیص لثه و مراجعه جهت درمان اقدام نمود.

• مشخص شدن ریشه دندان
• حساس شدن دندان به برخی مواد خوراکی شیرین و ترش و سرما و گرما
• افزایش فاصله بین دندان‌ها
• بلندتر به نظر رسیدن دندان نسبت به حالت معمول دندان‌ها
• خونریزی لثه و تورم و قرمزی به هنگام مسواک زدن-کشیدن نخ دندان‌ و هنگام خوردن غذاهای سفت(سیب و گلابی و…)
• شل یا لق شدن دندان‌ها
• سرد لثه مخصوصاً در حین لمس
• بوی بد دهان

یکی از علائم شایع تحلیل لثه عفونت و خونریزی لثه است در صورت تکرار سریعاً به دندانپزشک مراجعه کنید.

از پیشگیری تا درمان تحلیل لثه

بهترین راه پیشگیری از بیماری لثه و تحلیل لثه حفظ بهداشت دهان به شیوه صحیح است.

تحلیل لثه با افزایش سن در بیشتر افراد اتفاق می‌افتد حتی اگر بهداشت صحیح و دندان سالم داشته باشیم اما در برخی افراد با تعیین کردن عواملی که باعث بیماری لثه می‌شود و کاهش عوامل تاثیر گذار و یا در صورت امکان حذف روند تحلیل بیماری‌های دهان با سرعت کندتری پیشروی کند به طور مثال:

دندان کج شده را اصلاح و صاف کنید و استفاده از دخانیات را محدود کنید.

به صورت روتین چکاپ و جرم‌گیری انجام شود و بهداشت دهان را افزایش دهید. همان طور که در مطالب قبل ذکر شد استفاده از مسواک با کیفیت بالا و روزانه استفاده از نخ دندان و پرهیز غذایی از موادی که اسیدی هستند و نوشیدنی‌های اسیدی یا در صورت استفاده از مواد اسیدی استفاده از یک نوشیدنی خنثی (آب) در کنار نوشیدنی اسیدی تاثیر آن را روی دندان از بین می‌برد.

مسواک:

– حتماً روزانه دو بار و به مدت زمان کافی مسواک بزنید.

بهترین زمان مسواک زدن صبح که از خواب بیدار می‌شوید و شب زمانی که به خواب می‌روید است.

– از مسواک‌های زبر خودداری کنید(بهتر است به جای استفاده از مسواک دستی از مسواک‌های برقی استفاده کنید) این نوع از مسواک‌ها پلاک‌های تشکیل شده روی سطح دندان‌ها را راحت‌تر از بین می‌برد.

– حتماً بیرون، درون و روی سطح جونده (اکلوژن) دندان‌ها را به خوبی مسواک بزنید و روی سطح زبان خود را به کمک مسواک بشویید.

– از تکنیک‌های صحیح مسواک زدن استفاده کنید.

• با فشار بیش از حد و سفت مسواک زدن جداً خودداری کنید.
• مسواک زدن به شیوه نادرست باعث بروز مشکلات لثه و دندان و از بین رفتن مینای دندان می‌شود( از پزشک خود جهت شیوه درست مسواک زدن کمک بگیرید).
• در نزدیکی خط لثه مسواک خود را در زاویه ۴۵ درجه قرار دهید موهای مسواک شما می‌تواند تا یک میلی‌متر زیر خط لثه شما بروند و پلاک‌هایی که در خط لثه قرار دارند را از بین ببرند.
• در هر جهت از دهان خود دست شما حداقل ۲۰ بار باید روی دندان‌ها حرکت کند سپس بین سطوح دندانی را به درستی به صورت افقی عقب جلو مسواک کنید تا تمامی پلاک‌ها از بین بروند.
• مسواک خود را تمیز نگه دارید و همیشه پس از مسواک زدن کاملاً بشویید و به صورت ایستاده قرار دهید به هیچ عنوان مسواک خود را درون محفظه‌ای دربسته قرار ندهید زیرا رطوبت محیط محفظه مکان رشد باکتری‌ها می‌باشد.
• هر سه ماه یا چهار ماه زمانی که موی مسواک از بین رفت مسواک خود را تعویض کنید.

نخ دندان:

در کنار بهداشت دندان با استفاده صحیح مسواک زدن باید روزانه نخ دندان بکشید تا پلاک‌های بین دندانی که مسواک قادر به از بین بردن آنها نیست از بین برود.

• نخ دندانی را به طول یک مچ تا آرنج (۴۵سانتی متر) جدا کنید دو سر آن را به دور انگشت‌های میانی خود محکم کنید.
• نخ را به آرامی و به کمک انگشتان اشاره با حرکت آهسته اَرّه ای نخ را از محل اتصال بین دندان‌ ها عبور دهید(مراقب باشید نخ را با فشار و به زور بین دندان‌ها فشار ندهید تا لثه آسیب ببیند)این کار را برای تمام دندان‌ها تکرار کنید.
• سپس در ادامه با حرکت آهسته بالا به پایین نخ را به دندان تکیه داده تا جایی که نخ بدون فشار بالا می‌رود مابین لثه و دندان را با حرکت آهسته بالا و پایین تمیز کنید مواظب باشید که از حرکت اَرّه‌ای در این مرحله به هیچ وجه استفاده نکنید نخ را به ضلع دیگر مثلث برده و به دیواره دندان مجاور تکیه دهید و همان حرکت بالا به پایین را آهسته و بدون فشار تکرار کنید.
• برای خارج کردن نخ بین دندان‌ها آن را به سمت بالا نکشید یک سر نخ را رها کنید و آن را بین دندان‌ها به سمت بیرون دهان بکشید. (اگر به هنگام نخ دندان کشیدن لثه خونریزی کرد باید این کار را به آرامی انجام دهید).

نکته مهم در استفاده از نخ دندان این است که بعد از نخ کشیدن هر دندان مقداری از نخ گره شده در انگشتان میانی خود را رها کنید تا برای پاک کردن مواد غذایی از بین دندان‌های دیگر همیشه نخ تمیز به کار برده شود اگر نخ استفاده شده را بین دندان‌های دیگر بکشید کار شما هیچگونه فایده‌ای نخواهد داشت.