نویسنده: دکتر مصطفی عارف
طول عمر دندان مصنوعی چقدر است؟
طول عمر دندان مصنوعی چقدر است و چگونه می‌توان آن را افزایش داد؟
طول عمر دندان مصنوعی به مواد استفاده شده و نوع آن بستگی دارد. پایه پروتز دندان مصنوعی، بخشی است که دندان‌ها بر روی آن سوار می‌شوند و ظاهری شبیه به بافت لثه دارد. در برخی مواقع برای افزایش استحکام و کاهش ضخامت از فلز برای ساخت پایه دندان مصنوعی استفاده میشود.
دندان‌ها و لثه نمایان‌ترین بخش دندان‌های مصنوعی هستند که کاملا شبیه با دندان‌های طبیعی ساخته میشود. دندان‌های مصنوعی از سرامیک، پلیمرها یا ترکیبی از این مواد تهیه می‌شوند تا علاوه بر شباهت ظاهری به دندان‌های طبیعی، از مقاومت لازم برخوردار باشند.
پیشنهادی برای مطالعه: «راهنمای جامع و کامل ایمپلنت»
انواع پروتز دندان مصنوعی
پروتز دندان مصنوعی بر اساس نوع ساخت به دو مدل ثابت و متحرک تقسیم میشود.
- دندان مصنوعی ثابت: این نوع پروتز دندان مصنوعی به صورت کامل بر روی فک‌ها نصب میشود. دندان مصنوعی ثابت از آلیاژهای مقاوم تهیه میشود. طول عمر دندان مصنوعی ثابت با نگهداری مداوم و ترمیم‌های جزئی توسط دندانپزشک چندین سال است. نوعی دیگر از پروتز دندانی ثابت، نمونه مقطعی ثابت است. پروتز مقطعی ثابت به منظور جایگزینی یک یا چند دندان از دست رفته به کار می‌رود. این پروتزها برای نصب نیازی به پیچ یا ایمپلنت ندارند.
- پروتزهای متحرک: پروتز دندان مصنوعی متحرک که به نام دندان‌های مصنوعی کامل متحرک نیز شناخته میشود، درون دهان قرار گرفته و می‌توان به راحتی آن را از فک جدا و نصب نمود. این پروتزها بیشتر برای افرادی استفاده می‌شوند که به طور کامل دندان‌های طبیعی خود را از دست داده‌اند. همچنین از پروتز مقطعی متحرک برای جایگزینی یک یا چند دندان از دست رفته، استفاده میشود.
عوامل تاثیرگذار بر طول عمر دندان مصنوعی
عوامل مختلفی بر طول عمر دندان مصنوعی تاثیر می‌گذارند. در ادامه به طور اختصار به شرح هر یک از این موارد خواهیم پرداخت.
به طبع استفاده از مواد اولیه مناسب و با کیفیت در ساخت بر طول عمر دندان مصنوعی می‌افزاید. از سوی دیگر این متریال‌ها باید به جهت مصارف پزشکی مورد تایید باشند و برای فرد هیچگونه خطری ایجاد نکنند. مواد با کیفیت طول عمر بیشتری دارند و در برابر خرابی و سایش مقاومت بیشتری نشان می‌دهند. برای مثال دندان‌های مصنوعی پرسلاین یا سرامیک به دلیل شباهت ظاهری با دندان‌های طبیعی و مقاومت بالا در برابر فشار و سایش، گزینه‌ی محبوبی هستند.
همچنین دندان‌های مصنوعی پلاستیکی به علت هزینه‌ی کمتر و طراحی آسان‌تر، از جمله پرکاربردترین نوع دندان‌های مصنوعی محسوب می‌شوند، اما ممکن است در برابر فشارهای زیاد کمی آسیب‌پذیرتر باشند. گفتنیست استفاده از پایه‌های فلزی تیتانیوم یا آلیاژهای دیگر موجب افزایش طول عمر دندان مصنوعی می‌شوند
ساخت دقیق و صحیح دندان مصنوعی علاوه بر اینکه موجب راحتی بیشتر فرد مصرف کننده میشود، به ماندگاری آنها کمک می‌کند. این دندان‌ها در معرض فشار و استفاده روزانه، کمتر آسیب می‌بینند و طول عمر بیشتری دارند.
مراقبت صحیح و منظم نقش مهمی در افزایش طول عمر دندان مصنوعی ایفا می‌کند. پاکسازی منظم، مصرف غذاهای نرم و اجتناب از فعالیت‌های غیرمناسب می‌توانند از آسیب دیدن دندان‌های مصنوعی جلوگیری کنند.
رعایت بهداشت دهان و شستشوی منظم با مسواک و محلول‌های ضدعفونی کننده کمک می‌کند تا علاوه بر جلوگیری از رشد باکتری‌ها و تشکیل پلاک بر روی سطح دندان‌ها از آسیب‌ها و خرابی‌های زودرس آنها جلوگیری شود. همچنین توصیه میشود که از مصرف خوراکی‌های سفت که می‌توانند باعث شکستن و آسیب دیدن دندان‌های مصنوعی شوند، خودداری گردد. مصرف غذاهای نرم‌تر و ملايم‌تر می‌تواند ماندگاری دندان‌های مصنوعی را بهبود بخشد.
مراجعه به دندانپزشک به صورت دوره‌ای و منظم، امکان شناسایی زودرس مشکلات و خرابی‌ها را فراهم می‌کند. این بازدیدها اجازه می‌دهند که هر گونه مشکلی در دندان مصنوعی به موقع تشخیص داده شود و اقدامات لازم برای تعمیر یا تعویض آنها صورت گیرد.
دما بر کیفیت و طول عمر دندان‌های مصنوعی تاثیر می‌گذارد. نوسانات شدید دما از گرم به سرد و برعکس، ممکن است باعث تغییر حجم ساختار دندان‌ها شده و به طول عمر دندان مصنوعی زیان وارد کند.
همچنین مواد شیمیایی مختلف ممکن است بر روی دندان‌های مصنوعی تاثیر منفی داشته باشند. از جمله این مواد می‌توان به بعضی از ضدعفونی‌کننده‌ها، محلول‌های آبکننده و مواد حاوی اسیدها اشاره کرد که باعث تغییر رنگ و خرابی سطح دندان‌های مصنوعی می‌شوند. از این رو از شستن دندان‌ها با مواد شوینده خودداری کنید. علاوه بر این قرار دادن دندان مصنوعی در برابر نور مستقیم آفتاب طول عمر آن را کاهش می‌دهد.
استفاده مناسب و صحیح از دندان مصنوعی طول عمر آن را افزایش می‌دهد. استفاده نادرست و فشارهای غیرعادی باعث خرابی زودتر پروتز دندان مصنوعی میشود. بهتر است از خرد کردن خوراکی‌های سفت مانند آجیل‌ها و یا استفاده از دندان مصنوعی به عنوان ابزار باز کردن یا بریدن اشیاء خودداری کنید.
وضعیت دهان و فک بیمار بر طول عمر دندان مصنوعی تاثیر دارد. وجود برخی مشکلات در دهان و فک می‌تواند باعث قرار گرفتن پروتز دندان مصنوعی در شرایط غیر استاندارد شود و به مرور به آنها آسیب برساند. به عنوان مثال اگر بیمار دارای اختلالات مفصل فک باشد، ممکن است دندان مصنوعی فک بالا و پایین به شدت در تماس با یکدیگر قرار گیرند. این امر منجر به خرابی زودرس دندان‌های مصنوعی میشود.
عمر دندان مصنوعی
طول عمر دندان مصنوعی به عوامل مختلفی وابسته است. از این رو نمی‌توان به طور دقیق یک عدد مشخص برای طول عمر آن ارائه داد. برای مثال استفاده از مواد اولیه مرغوب در ساخت دندان مصنوعی، مراقبت در استفاده، متناسب بودن دندان مصنوعی با فک و لثه بیمار و… باعث افزایش عمر مفید دندان مصنوعی میشود. با این حال دندان‌های مصنوعی به طور معمول بین ۵ تا ۱۰ سال دوام می‌آورند. اگرچه در برخی موارد می‌بایست با مراجعه به دندانپزشک، برخی مشکلات دندان مصنوعی برطرف گردد.
افزایش طول عمر دندان مصنوعی با تعویض آستر و پایه
با تعویض آستر یا پایه دندان مصنوعی می‌توان بر عمر آن افزود. آستر دندان‌های مصنوعی به طور معمول از پرسلین یا سرامیک ساخته میشود. این روکش‌ها پس از مدتی دچار آسیب، تغییر رنگ و ساییدگی می‌گردند. با تعویض آسترها می‌توان علاوه بر بهبود ظاهر و کارایی پروتز دندان مصنوعی به مدت بیشتری از آنها استفاده کرد.
پایه دندان مصنوعی معمولا از مواد مختلفی مثل پلاستیک یا فلز ساخته میشود. اگر پایه دندان مصنوعی دارای نقص یا ضعف‌هایی است که باعث ناپایداری یا خرابی آن میشود، تعویض پایه به افزایش طول عمر دندان کمک می‌کند.
نحوه تعویض پایه دندان مصنوعی
- دندانپزشک وضعیت پایه دندان‌های مصنوعی را بررسی کرده و احتیاج به تعویض یا تعمیر آنها را ارزیابی می‌کند.
- پایه آسیب دیده با ابزارهای خاص برداشته و از دندان مصنوعی جدا می‌شوند.
- سپس دندانپزشک پایه‌های جدید را بر اساس مشخصات دندان‌ها و با استفاده از مواد پلاستیکی یا فلزی مناسب آماده می‌کند.
- پایه جدید روی پروتز دندان مصنوعی نصب شده و به طور محکم و پایدار روی آن قرار می‌گیرد.
نحوه تعویض آستر دندان مصنوعی
تعویض آستر دندان‌های مصنوعی نیاز به مهارت و تخصص دندانپزشک دارد. به طور معمول می‌توانید بلافاصله پس از تعویض آستر، از دندان‌های مصنوعی جدید خود استفاده کنید.
- در قدم نخست باید وضعیت آستر دندان مصنوعی توسط دندانپزشک بررسی شود.
- دندانپزشک، آستر را با استفاده از ابزارهای خاص از دندان مصنوعی جدا می‌کند.
- پس از برداشت آسترهای قدیمی، دندانپزشک آسترهای جدید را بر اساس نیازها و مشخصات دندان‌ها و با استفاده از مواد مناسب تهیه می‌کند.
- آسترهای جدید روی پروتز دندان مصنوعی نصب شده و با دقت چسبانده می‌شوند.
- پس از نصب آسترهای جدید، دندانپزشک تنظیمات نهایی را بر روی دندان‌های مصنوعی انجام می‌دهد تا مطابقت کاملی با دندان‌های طبیعی داشته باشند.
دریافت مشاوره
دکتر مصطفی عارف هستم، فارغ التحصیل دکترای حرفه ای دندانپزشکی از دانشگاه تهران و مدیر کلینیک دندانپزشکی عارف. “همیشه هدفم این بوده که درمان را برای بیمارانم طوری انجام دهم که تا مدت های طولانی برایشان مشکلی پیش نیاید و این یک اصل مهم برای من محسوب میشود”